عباس‌آباد بهشهر، آماده ثبت جهانی مجموعه تاریخى و طبیعى عباس‌آباد بهشهر همچنان در راه پر فراز و نشیب برنامه ثبت در فهرست میراث جهانى یونسکو است. این باغ زیبا که در طول 2 سال گذشته با ساخت پایگاه باغ‌هاى تاریخى بهشهر به یکى از مهم‌ترین کانون‌هاى خبرى استان مازندران تبدیل شده است در حال حاضر با اجراى چندین طرح بزرگ و کوچک مواجه است که از این میان مى‌توان به اجراى طرح ساماندهى، تهیه طرح راهبردى مجموعه تاریخى عباس‌آباد بهشهر و انجام عملیات کاوش به منظور یافتن منابع آب باغ عباس آباد اشاره کرد که همگى در 2 سال اخیربه اجرا در آمده است. عباس‌آباد بهشهر از جمله مهم‌ترین و بزرگترین باغ‌هاى تاریخى کشور است به طورى که باستان‌شناسان این مجموعه را اوج شکوفایى باغ سازى در ایران معرفى مى‌‌کنند از این رو چند سالى است که باغ‌هاى عباس‌آباد به نمونه مطالعاتى باغ‌هاى ایرانى بدل شده است. وجود راه هاى دسترسى مناسب و اقامتگاه، آثار باستانى متعلق به دوره صفویه، آب و هواى مطبوع و دل انگیز جنگلى از جمله امتیازاتى است که موجب شده این دریاچه به یکى از مهم‌ترین قطب‌هاى گردشگرى مازندران‌تبدیل شود. این مجموعه بى نظیر به دستور شاه عباس اول صفوى در سال 1020 و 1021 ه.ق ساخته شده است و در حال حاضر مهم‌ترین باغ غیر کویرى ایران محسوب مى‌شود. در آن زمان به دستور شاه عباس صفوى اراضى این منطقه که خرگوران نام داشت خریدارى شده و شهرى تحت عنوان اشرف البلاد ساخته مى‌شود که اقامتگاه شاه عباس اول در مازندران بود. شاه عباس هرگاه به مازندران مى‌آمد اشرف را به دیگر نقاط آن ترجیح مى‌داد. احتمالاً نخستین گروه نمایندگان سیاسى انگلستان در اشرف البلاد به حضور شاه عباس رسیدند. بعدها اشرف البلاد در اثر جنگ‌هاى داخلى و حملات افاغنه و سپاهیان زند صدمات فراوانى دید. گفته مى‌شود محمدحسن‌خان قاجار نیز علاقه زیادى نسبت به آن داشت و غالباًدر این شهر اقامت مى‌کرد. این منطقه بعدها به بهشهر تغییر نام داد و بهشهر امروزى، شهرى زیبا و جذاب و سرسبز است که آثار طبیعى و تاریخى فراوانى دارد. باغ‌هاى عباس آباد در 9 کیلومترى شهرستان بهشهر و در دامنه رشته کوه‌هاى البرز و در میان جنگل‌هاى انبوه قرار گرفته است.عباس‌آباد، مجموعه باغى مطبق و پلکانى بوده که شامل عمارت، حمام، 2 برج آجرى و چهارباغ بوده است. از این مجموعه تاریخى به عنوان شکوه باغ سازى ایرانى یاد مى‌شود. این باغ تاریخى و محوطه پیرامون آن که وسعتى نزدیک به 500 هکتار وسعت دارد همه روزه پذیراى گردشگران زیادى است که از راه‌هاى دور و نزدیک براى بازدید این منطقه آمده اند. استخر عباس‌آباد به وسعت تقریبى 10 هکتار در میان جنگل و به صورت سد محکمى در بین 2 کوه بلند بنا شده که قدمت آن به 370 سال قبل برمى‌گردد. در مرکز مخزن استخر، سدى ساخته شده که از 8 ستون در اطراف و یک ستون مشبک در مرکز شکل گرفته که ستون مشبک مانند صافى آب عمل مى‌کند و به یک کانال آب یک تا یک و نیم مترى راه دارد. این کانال به قسمت مرکزى مرتبط است و از زیر دیواره سد عبور داده مى‌شود تا در فاصله 150 مترى پایین دست سد از زیر زمین به سطح بیاید. بنابراین، هنگام وجود بیشترین مقدار آب در سد، نیازى به تخلیه آب از طریق دریچه نیست، بلکه از طریق همین سیستم مکش، آب تخلیه مى‌شود. این سد را جهت جمع‌آورى آب‌هاى زمستانى به‌وجود آورده‌اند و امروزه آب جمع شده در پشت سد در تابستان مقدار زیادى از اراضى برنج کارى را مشروب مى‌سازد. در وسط استخر در میان آب عمارتى قرار دارد که هنوز در نهایت استحکام برپاست و در اطراف همین استخر ابنیه زیادى وجود داشته که متأسفانه دیگر اثرى از آن‌ها نیست.البته 2 برج آجرى مخروط ناقص و آثار حمام، کاخ و غیره هنوز موجود است که نیاز به مرمت دارد. گفته مى‌شود شاهان صفوى به‌منظور تفریح و قایقرانى و شکار به این استخر مى‌آمدند و با قایق در سطح آن به تفریح و تفرج مى پرداختند. حجم آب استخر در فصول مختلف سال تغییر مى‌کند تا حدى که در برخى از فصول، عمارت داخل استخر کاملاً به زیر آب فرو رفته و در برخى زمان‌ها و در حالت کم آبى که عموماً فصل تابستان است کاملاً هویدا مى‌شود. با این حال و در کمال شگفتى با وجود این همه تغییرات که به‌صورت متوالى تکرار مى‌شود این بنا همچنان به طور مستحکم پا بر جا مانده تا حیرت بازدید کنندگان را برانگیزد. -در شمشین فصل کاوش در باغ‌هاى تاریخى عباس‌آباد بهشهر، 1600 متر مربع معمارى صفوى این مجموعه تاریخى از زیر خاک بیرون آمده است. این کاوش‌ها به کشف تنها ورودى باغ که سمت شرقى آن قرار دارد و بیرون آوردن 1200 متر مربع از معمارى این مجموعه از خاک انجامید. مطالعات باستان‌شناسى باغ عباس‌آباد بهشهر نیز نشان مى‌دهد که بقایاى معمارى موجود در بخش شمالى محوطه با معمارى دوره صفوى مطابقت دارد و این مجموعه کاربرى تابستانه داشته است. عبدالوهاب موسوى نسب، مدیر پایگاه پژوهشى باغ‌هاى تاریخى بهشهر مى گوید: پیش از این دوره کاوش تصور مى‌شد که مصالح به کار رفته در فضاهاى معمارى عباس‌آباد تنها سنگ و آجر است، اما این کاوش‌ها منجر به کشف چینه‌هایى از کاه و گل شد که قبلاً در مجموعه باغ‌هاى تاریخى عباس آباد دیده نشده بود. در حال حاضر براى مرمت این ابنیه تاریخى این باغ از ملات آهک و سنگ‌هاى رودخانه‌اى همین منطقه که در دیوار چینى‌هاى دوره صفوى نیز مورد استفاده قرار مى‌گرفته، استفاده مى‌شود. کشف اتاق‌هایى با سیستم 3 درى در ابتداى دروازه شمالى باغ از جمله دیگر اکتشافات مهم این فصل کاوش بود. این اتاق‌ها که هنگام کاوش بخش‌هایى از دروازه شمالى و غربى مجموعه باغ عباس‌آباد به‌دست آمد، به شکل 3 مربع تو در تو ساخته شده‌اند که در مجموع به یک مجموعه 3 درى بدل مى‌شوند. از این سیستم براى هدایت هواى خنک به داخل مجموعه باغ‌ها استفاده مى‌شده است. این اتاق‌ها نشان مى‌دهد از مجموعه باغ‌هاى تاریخى عباس‌آباد براى تابستان استفاده مى‌شده و این مجموعه تفرجگاه تابستانه شاه‌عباس بوده است. موسوى نسب با اشاره به این که سیستم آبرسانى و بخش اصلى باغ در قسمت شمال استخر واقع است، مى‌گوید: اگر این بخش مرمت شود، آب در جوى‌هاى شمالى و گلباغ جریان پیدا مى‌کند و با توجه به بى‌نظیر بودن این محوطه، مى‌توان گردشگران زیادى را به این باغ تاریخى جذب کرد. اکنون بسیارى از پرسش‌هاى باستان‌شناسان درباره باغ‌هاى تاریخى عباس‌آباد پاسخ داده شده است. سرچشمه آب این باغ که زمانى حلقه مفقوده بود اکنون پیدا شده است. چشمه‌اى به نام سرچشمه که از داخل غارى مى‌جوشد و جریان آب عبورى آن به‌قدرى شدید است که آب را تا 600 مترى باغ هدایت مى‌کند. آب بعد از ورود به باغ در حوض‌هاى متعدد مى چرخد تا تصفیه اولیه آن صورت گیرد، آب این چشمه، فاصله باغ تا گلباغ را از طریق سطوح شیب دار طى مى‌کند و در حوض مرکزى باغ تاریخى به صورت فواره ظاهر مى‌شود. ناگفته نماند که باستان‌شناسان براى کشف منبع آب مجموعه باغ‌هاى عباس‌آباد بهشهر، کوه جهان مورا، در دامنه رشته کوه‌هاى البرز را نیز کاوش کردند. این در حالى است که پیش از این قورى چشمه یا سرچشمه، چشمه منبع آب این باغ تصور مى‌شد. شاید به‌دلیل وجود همین تدابیر مهندسى بوده که امروز پرونده باغ‌هاى عباس آباد به‌عنوان یک اثر تاریخى و طبیعى منحصر به‌فرد، براى ثبت در فهرست میراث جهانى یونسکو در حال آماده‌سازى است. اما عباس‌آباد همچنان با کمبود بودجه عمرانى و مرمتى مواجه است که اگر مشکل تخصیص اعتبارات در زمان معین بزودى حل شود و مرمت ابنیه و باغ به‌صورت پیوسته دنبال شود، دیگر مشکلى از بابت معرفى این مجموعه به یونسکو وجود نخواهد داشت. منبع: روزنامه ایران